Tegenarchief
Vanop de derde verdieping van de Genkse bibliotheek kijk je in het huis van het bedrukt papier dat een bibliotheek ondanks digitalisering en uitwaaierende cloud nog altijd is. De pandemie heeft ook hier gevolgen. Kranten en tijdschriften zijn tot nader order onaanraakbaar. Ze liggen nu zonder twijfel in groeiende stapels te wachten op de lezer, als ze die ooit nog bereiken. In stilte voegen ze zich bij de gigantische berg drukwerk waarmee geïnformeerd, vermaakt, verleid, onderwezen, handel gedreven, georganiseerd, bestuurd, gestraft wordt. Al bijna een halve eeuw levert deze dagelijkse tsunami aan gedrukte letters - in boeken, kranten, magazines, catalogi, documenten, gerechtelijke dossiers, kunsttijdschriften enzovoort - grondstof voor kunstenaar Denmark (pseudoniem van de in 1950 in Wilrijk geboren Marc Robbroeckx, alias 'den Marc'). Wat begon met het ontmantelen van cursussen aan de unief groeide uit tot een consequent levenswerk. Een klein maar representatief overzicht daarvan is te zien in de galerieruimte op de derde etage van de Genkse bib. Het toont de rijke variatie aan behandelingen en strategieën waarmee Denmark de oceaan aan info te lijf ging: stapelen, samenpersen, samenkleven, versnijden, opvouwen tot de kleinst mogelijke blokjes, verfrommelen, vastschroeven, versnipperen, versturen met de post (en weer terug laten zenden).
Hallyday
Aanleiding voor de tentoonstelling is de recente schenking door de kunstenaar van de installatie 'Brandhout', een van zijn hardhandiger vormen van archivering. Een internationale selectie bladen/boekskes/magazines is door de kunstenaar verzameld in zes ijzeren rekken. Ze zitten rond houtjes waarmee je de kachel kunt aanmaken. Een vijftigtal rond brandhout gewikkelde publicaties zit opgestapeld in elk van de zwarte ramen. De strenge vorm benadrukt de schreeuwerigheid van wat voor informatie moet doorgaan. We lezen namen van publicaties, stukken van titels. We zien gezichten van min of meer bekende personen, Er zit nogal wat Johnny Hallyday tussen, een enkele keer onze vorstin in een jongere gedaante, nogal wat bloot ook. Nieuws van eergisteren dat toen al futiel was, deel van de ecologische ramp die al dat afgedankt papier was en is. Het krijgt hier, monddood gemaakt, een onverhoopt nieuw leven, gerecupereerd als beeldend materiaal: ding om naar te kijken. De kritiek op de overload aan info, die de kunstenaar inspireerde, kreeg inmiddels gezelschap van een ander gevoel, nu het papieren tijdperk op zijn einde loopt. 'Brandhout' neemt zijn plek in binnen de oude traditie van de vanitas-voorstellingen: kunstwerken die ons herinneren aan de betrekkelijkheid en de vergankelijkheid van alles. Dat geldt eigenlijk voor de hele tentoonstelling. Kijk maar naar de reeks voorpagina's van de krant Le Soir uit 1993 (uit de periode voor en na de dood van koning Boudewijn), die ook deel uitmaakt van de Genkse kunstcollectie.
Dode letters
Denmarks vivisectie op het gedrukte woord produceert ook wonderlijk poëtische objecten. Zoals de archiefblokken, met versneden kranten of boeken, geprangd tussen stukken hout. En dan zijn er de dode letters - gedrukte tekst die middels een procedé van cut & paste - versnijden, samendrukken, lijmen en weer samenvoegen - van zijn leesbare betekenis ontdaan is. Het papier straalt rust uit, voor ogen en geest. De Genkse bibliotheek dankt de schenking door Denmark aan een over de jaren opgebouwde vertrouwensrelatie. En eigenlijk is er ook geen betere plek om zijn kunst te bekijken.
© tekst Marc Van de Weyer
© foto’s Jan Colla
